Sport, een mannenzaak? Ook in 2024 zijn hardnekkige genderstereotypen moeilijk uit te roeien. Doordat we al eeuwenlang in een mannenwereld leven, zijn we lichamelijke inspanning gaan associëren met mannelijkheid. Die stereotypen zijn zowel schadelijk voor meisjes, vaak onzichtbaar in de sportwereld, als voor jongens, die gevangen zitten in de clichébeelden van lichamelijke kracht en competitief gedrag.
Volgend jaar is Rwanda gastland voor het WK wielrennen. En al staan er wedstrijden voor vrouwen op het programma, in het land van de duizend heuvels blijft de weg naar gendergelijkheid bezaaid met hindernissen. Eén meisje op twee onder de 24 krijgt te kampen met fysiek of seksueel geweld en één op drie heeft geen werk, volgt geen opleiding en heeft geen toegang tot onderwijs.
Met haar 23 jaar bewijst Neza Violette dat iedereen grenzen kan verleggen:
“Ik wil mezelf laten zien zoals ik ben: ik ben een meisje, en daar ben ik fier op!”
Deze jonge vrouw neemt vastberaden deel aan wielerwedstrijden en daagt zo de heersende gendernormen uit. Bovendien zet ze zich als ambassadrice in voor het project Bike for Future (Fietsen voor de toekomst) van Plan International. Toen ze in Brussel op bezoek kwam, deelde ze haar inspirerende verhaal. Op jullie plaatsen … Klaar … Start!
Een turbulente start
Als klein meisje droomt Neza al van fietsen: “Ik zat vaak achterop bij jongens,” zo vertelt ze ons, “dus dan sloot ik mijn ogen en stelde ik me voor dat ik zelf aan het stuur zat.” Maar een meisje op de fiets, dat werd in het gezin afgekeurd, zoals het geval is in veel Rwandese gezinnen.
Op een dag besluit ze haar lot én het stuur van de gezinsfiets in eigen handen te nemen. Stiekem oefent ze op de steile wegen van Ruhengeri, kijkt ze naar andere fietsers en doet ze na. Die eerste fase, waarin ze in haar eentje oefende, was niet makkelijk. “Je valt, je staat weer op en je begint weer te trappen. Als je een droom en een passie hebt, mag je nooit opgeven.”
Al snel krijgt Neza te maken met negatieve reacties uit haar gemeenschap. “Voorbijgangers riepen me toe dat het voor een meisje verboden was om te fietsen, maar dat kon me niets schelen.” Gewapend met onweerlegbare argumenten fietst Neza verder op haar gekozen pad: “Alle kinderen groeien negen maanden in de baarmoeder, dus waarom zou alles bij de geboorte dan veranderen?”
“Eén been in de klas, het andere op de fiets.”
Neza traint non-stop en wordt al snel een uitstekende fietsster. Uiteindelijk wordt dat door haar omgeving aanvaard. Toch maken haar ouders zich zorgen over haar toekomst en ze stellen haar voor de keuze: studeren of fietsen. Neza besluit hun wens in te willigen en gaat verder met haar studie. Ze blijft fietsen, maar dan als hobby.
Zodra ze haar diploma op zak heeft, stelt ze haar kinderdroom weer voorop: professioneel wielrenster worden. “Mijn liefde voor de fiets was mijn grootste motivatie.” Al snel sluit ze zich aan bij een Rwandese dameswielerploeg. “Door het vrouwenwielrennen meer onder de aandacht te brengen, kan ik meer meisjes inspireren om ook voor dit avontuur te kiezen.”
Plots reageren de mensen om haar heen veel positiever: “Sommigen hadden me op tv gezien, als teamkapitein tijdens een Afrikaans kampioenschap. Ze begrepen dat hun kritiek verkeerd was geweest en waren onder de indruk. Toen ik met de fiets terugkeerde uit Kigali, werd ik verwelkomd door de kinderen van het dorp. Ze waren vol bewondering en stelden me heel wat vragen.” Ze maakt van de gelegenheid gebruik om de dorpsbewoners te overtuigen van de voordelen van fietsen voor meisjes: “Jullie zullen je dochter nooit naar school moeten brengen of jullie vrouw naar het werk!” aldus Neza.
