De acties van Plan International voor Oekraïne

28/09/2023

Sinds 24 februari 2022 is de humanitaire nood in Oekraïne en de buurlanden enorm.

Oekraïense steden zijn verwoest, met enorm veel menselijk leed tot gevolg. Velen moesten hun huis, veiligheid en gewoonten achterlaten. Sinds het begin van het conflict hebben meer dan 4 miljoen mensen Oekraïne moeten ontvluchten, voor het merendeel vrouwen en kinderen. Plan International is sinds het begin actief in de buurlanden om deze vluchtelingen te ondersteunen en in het bijzonder in te spelen op de specifieke behoeften van jonge vrouwen, kinderen en meisjes.

In de afgelopen decennia heeft Plan International een grote deskundigheid opgebouwd in crisissituaties overal ter wereld. Deze deskundigheid wordt nu gebruikt om te voorzien in de basisbehoeften van ontheemde bevolkingsgroepen en om kinderen, vooral meisjes, te beschermen. Om hen snel en kwalitatief te bereiken, werken wij samen met lokale organisaties in Polen, Moldavië en Roemenië.

Onze ervaring in andere crisissituaties leert dat vrouwen en meisjes in dergelijke situaties bijzonder kwetsbaar zijn, vooral het risico op misbruik en gendergerelateerd geweld verhoogt. Er wordt vaak geen rekening gehouden met hun specifieke behoeften, wat leidt tot bijzonder precaire sociale en financiële situaties. Plan International zet zich in voor de bescherming van alle kinderen uit Oekraïne en gebruikt haar specifieke expertise op het gebied van gender om de bijzondere behoeften en uitdagingen van meisjes en jonge vrouwen aan te pakken.

Onze prioriteiten

Vanaf het begin van het conflict heeft Plan International teams gestuurd naar de buurlanden van Oekraïne, namelijk Polen, Moldavië en Roemenië. Na een eerste analyse van de behoeften en de identificatie van partnerschappen werden de concrete prioriteiten op het terrein duidelijk: de adequate opvang van vluchtelingen, de bescherming van kinderen, vooral meisjes, tegen alle vormen van geweld en misbruik, en de psychosociale ondersteuning van kinderen en hun ouders. Daarnaast is Plan International samen met deze partners actief om kinderen weer naar school te krijgen.

Daartoe stuurt Plan International teams van deskundigen naar het veld om technische en financiële steun te verlenen aan lokale partners. Voor Plan International België zijn onze Programme Development Officer en onze Emergency Coordinator naar Polen en Moldavië gegaan.

Onze ervaring in andere crisissituaties leert dat vrouwen en meisjes in dergelijke situaties bijzonder kwetsbaar zijn, vooral voor het risico van misbruik en op gender gebaseerd geweld. Zij lopen een bijzonder risico op seksuele of economische uitbuiting, en met hun specifieke behoeften wordt vaak geen rekening gehouden, wat leidt tot bijzonder precaire sociale en financiële situaties. Plan International zet zich in voor de bescherming van alle kinderen tegen Oekraïne en gebruikt haar specifieke expertise op het gebied van gender om de bijzondere behoeften en uitdagingen van meisjes en jonge vrouwen aan te pakken.

Moldavië

De Oekraïense kinderen hebben, samen met hun begeleidende ouder (vaak de moeder), niet alleen een grens overgestoken maar ook heel wat moeilijke omstandigheden doorstaan. Deze kinderen hebben zich moeten verstoppen in ondergrondse bunkers en zijn op brute wijze uit hun cocon, hun veiligheid en hun gewoonten moeten vluchten. De psychologische gevolgen zijn dan ook aanzienlijk, zoals wij hebben kunnen vaststellen in de opvangcentra. Met lokale partners en professionals uit de geestelijke gezondheidszorg hebben wij mobiele multidisciplinaire teams opgericht die erop uittrekken om kinderen en hun verzorgers te ontmoeten en hun activiteiten en individuele of collectieve psychologische steun te bieden.

"We doen verschillende therapieën met de middelen die we hebben. Zingen is bijzonder nuttig, omdat kinderen zich kunnen losmaken van waar ze zijn en wat ze hebben meegemaakt. Hetzelfde geldt voor hun ouders. Dit soort steun is wat ze nu exact nodig hebben," zegt Marina, een Oekraïense vluchtelinge die aan het initiatief heeft deelgenomen.

"Veel vluchtelingen gebruiken de mobiele centra als doorgangsplaats. Zij zijn op zoek naar basisbehoeften, voedsel, rust en een gevoel van veiligheid. Maar na een paar dagen hebben veel mensen de behoefte om met iemand te praten," deelt Viorica, een andere psychologe. Deze psychosociale steun komt de kinderen op korte termijn, maar ook op lange termijn ten goede, omdat de uitingen van posttraumatische stress tot een minimum worden beperkt door er in een zo vroeg mogelijk stadium iets aan te doen.

Roemenië

Meer dan 2 miljoen kinderen hebben Oekraïne moeten ontvluchten, met als direct gevolg dat ze ook niet meer naar school kunnen. Leren, socialisatie, spel en andere behoeften zijn essentieel voor de goede ontwikkeling van een kind. Wij voeren intensieve gesprekken met plaatselijke organisaties over de organisatie van kinderopvang en bescherming.

Naast de menselijke en logistieke hulpbronnen zijn er ook materiële behoeften voor kinderen om opnieuw met het onderwijs te kunnen starten. Om deze reden heeft Plan International ongeveer 100 tablets uitgedeeld aan twee mobiele opvangcentra voor vluchtelingen om ononderbroken toegang te bieden tot veilig, inclusief en kwaliteitsvol onderwijs. Deze tablets zijn voorzien van toepassingen die zijn ontwikkeld door het Oekraïense ministerie van Onderwijs, zodat kinderen en jongeren hun opleiding kunnen voortzetten.

"Op mijn school in Oekraïne geef ik computerles aan kinderen van de basisschool. Met deze tablets kan ik eindelijk verder lesgeven aan mijn leerlingen en hun een normaal gevoel geven," zei een leraar uit de tijdelijke leerruimte.

Momenteel wordt in overleg met het Ministerie van Onderwijs een plan ontwikkeld voor de duurzame integratie van vluchtelingen in het onderwijsstelsel. Wij zorgen onder meer voor opleiding om deze integratie te vergemakkelijken.

Polen

Het merendeel van de vluchtelingen uit Oekraïne, ongeveer 60%, komt aan in Polen. Het land heeft meer vluchtelingen opgenomen als de bevolking van zijn grootste stad, Warschau, met 1,7 miljoen inwoners. Momenteel worden veel van deze "opvangruimten" georganiseerd met en door Poolse vrijwilligers. Plan International helpt en ondersteunt deze opvangplekken om waardige opvang te bieden, met speciale aandacht voor vrouwen en meisjes.

Plan International zet zich in voor bescherming tegen alle vormen van geweld, met bijzondere aandacht voor de bescherming van niet-begeleide minderjarigen en adolescente meisjes. Deze jongeren zijn bijzonder kwetsbaar voor seksueel geweld, uitbuiting en kinderarbeid. "90% van de vluchtelingen uit Oekraïne zijn vrouwen met kinderen, vooral jonge kinderen en oudere vrouwen," zegt Monika, een coördinator in de Poolse grensstad Chelm.

Naast psychosociale eerste hulp creëren we een 'caring space' waar kinderen hun trauma op een zo normaal mogelijke manier kunnen verwerken, met de hulp van psychologen en maatschappelijk werkers. "De kinderen en hun verzorgers zijn angstig omdat ze niet weten wat er in de toekomst zal gebeuren, zowel in Oekraïne als in hun gastland," legt Lotte uit, een medewerkster van Plan International ter plaatse. Wij werken samen met scholen om een duurzame respons te bieden aan kinderen die in Polen hun schoolopleiding zullen voortzetten; het is belangrijk dat zij specifieke begeleiding krijgen met betrekking tot leerbehoeften en psychosociale steun.

Van de internationale en lokale hulporganisaties die in de regio aanwezig zijn, speelt Plan International een leidende rol door ervoor te zorgen dat alle humanitaire medewerkers werken volgens de internationale normen voor de bescherming van minderjarigen tegen seksuele uitbuiting en misbruik.