Dit doet Plan tegen meisjesbesnijdenis in West-Afrika

Genitale verminking - waarvan besnijdenis de meest bekende vorm is - is de ergste schending van meisjesrechten die er bestaat.

Ik was nog heel jong toen ik besneden werd. Ik herinner me er niks meer van. Mijn moeder vertelde het mij toen ik elf jaar oud was. Het is een traditie die moet stoppen, want het doet veel pijn. Als ik ooit een dochter krijg, wil ik niet dat zij wordt besneden. Ik hoop dat mijn toekomstige echtgenoot er ook zo over denkt...

Genitale verminking - waarvan besnijdenis de meest bekende vorm is - is de ergste schending van meisjesrechten die er bestaat. De gruwelijke praktijk wordt in een dertigtal landen beoefend en treft vooral meisjes in Sub-Sahara Afrika. De fysieke en mentale gevolgen voor de meisjes zijn dramatisch en vaak onomkeerbaar. Daarom werkt Plan International intensief in West-Afrika. De traditie om meisjes te besnijden is er nog steeds diepgeworteld maar dankzij de inspanningen van moedige vrouwen, mannen en kinderen die nee zeggen tegen maatschappelijke druk in worden jaar na jaar minder meisjes besneden.

Hoe bestrijdt Plan genitale verminking?

Taboes doorbreken en dialoog openen 

Omringd door geheimen, verankerd in tradities en gerechtvaardigd door culturele of religieuze motieven... meisjesbesnijdenis is een taboe in gemeenschappen in West-Afrika. De eerste stap is te praten en de tongen los te maken zodat alle betrokkenen hun mening kunnen geven. Alleen dan kan je genitale verminking en de gevolgen van de praktijk in vraag stellen. 

Samen met lokale partners organiseert Plan International discussies en voorlichtingen in honderden dorpen in West-Afrika. De collega's ter plaatse zijn gekend in de gemeenschappen door het jarenlange werk dat ze hebben verricht op het gebied van onderwijs en gezondheid. Het is dankzij deze vertrouwensrelatie dat zij dit gevoelige debat op gang kunnen brengen.

Religieuze leiders en dorpshoofden overtuigen 

Genitale verminking is over het algemeen bij wet verboden, zelfs in landen waar de praktijk veel voorkomt. Maar wetten zijn moeilijk te handhaven in afgelegen dorpen op het platteland waar voorouderlijke gebruiken of het woord van religieuze leiders sinds oudsher de plak zwaaien. Daarom praat Plan met religieuze en traditionele leiders (imams, priesters, predikers, dorpsouderen of -hoofden...) en geven we hen voorlichting over de gezondheidsrisico's van genitale verminking en de rechten van meisjes op het gebied van seksuele gezondheid. Het doel? Hen overtuigen en inlijven als bondgenoten tegen meisjesbesnijdenis om blijvende gedragsverandering te stimuleren.

Imam Nega uit Mali ging onmiddellijk achter de missie van Plan staan toen we met onze projecten startten in zijn dorp.

We moeten mensen – mannen én vrouwen – het verschil uitleggen tussen religieuze voorschriften en traditionele familiale gebruiken. Velen denken dat de islam meisjesbesnijdenis voorschrijft, maar dat is niet waar. Overal waar ik ga, praat ik over het gevaar van de traditie. Ik denk dat intussen 90% van mijn dorp het gebruik heeft afgezworen. De rest zal hoe dan ook moeten volgen!

Tradities vervangen door nieuwe rituelen 

Als het debat eenmaal is geopend, initiëren onze lokale teams voorlichtingen met rolmodellen uit de gemeenschappen die onder andere de etnische en religieuze context begrijpen. Bijvoorbeeld in Guinee is meisjesbesnijdenis gelinkt aan eeuwenoude overgangsriten voor jonge meisjes. Deze ceremoniën vinden nog steeds plaats maar meisjes worden niet langer besneden. De overgang van kind naar vrouw wordt op een andere wijze symbolisch gevierd. 

Na maanden of zelfs jaren overtuigingskracht van moedige grootmoeders, ouders en rolmodellen leggen de besnijdsters het mes neer en zweert het dorp genitale verminking af. De collectieve afstand van de traditie wordt openbaar verklaard en gevierd in aanwezigheid van de plaatselijke bewoners, religieuze leiders en lokale autoriteiten. Een dorpscomité ziet toe op de naleving van de belofte en treedt op indien nodig.

Door samen te werken met besnijdsters, lokale chiefs, dorpsoudsten, religieuze leiders en andere rolmodellen en lokale partners zijn meer dan 100 dorpen in Mali, Guinee en Guinee-Bissau gestopt met meisjesbesnijdenis. Een overwinning voor duizenden meisjes die niet voor het leven getekend zullen zijn door een verschrikkelijke verminking.

Praten met jongeren en op school over de risico's van genitale verminking

Er wordt zelden over meisjesbesnijdenis gepraat op school of in de les. Nochtans is het ontzettend belangrijk dat leerkrachten en leerlingen, meisjes én jongens, zich bewust zijn van de gezondheidsrisico's en dat ze weten hoe ze kunnen reageren als ze denken dat een meisje zal worden besneden. 

Lokale medewerkers gaan van school tot school en informeren leerlingen en leerkrachten. Ze maken hen duidelijk dat genitale verminking vreselijke gevolgen heeft en nemen beetje bij beetje de overtuigingen en vooroordelen weg die aan de basis van de praktijk liggen. De schoolgemeenschap kan gebruik maken van een gratis telefoonnummer wanneer het gevaar op besnijdenis dreigt. Kinderen leren het nummer via een speciaal liedje zodat ze het makkelijk kunnen onthouden en zichzelf of andere meisjes kunnen beschermen.

Samenwerken met de autoriteiten

Genitale verminking is strafbaar in de meeste landen waar de praktijk heel gewoon is maar er zijn nog steeds landen waar het wettelijke kader ontbreekt om meisjes te beschermen. Daarom lobbyt Plan International bij nationale en lokale overheden om meisjesbesnijdenis strafbaar te stellen en bij politie en ambtenaren van justitie en gezondheid de wetten te implementeren en bekend te maken.

• In Guinee-Bissau heeft Plan International er in grote mate toe bijgedragen dat het parlement een wet heeft aangenomen die de praktijk van meisjesbesnijdenis verbiedt.
• In Guinee leidde het werk van versterking van lokale autoriteiten tot de eerste veroordelingen van daders in het land.
• In Mali ondersteunen we activisten met onder andere een petitie om het wetsvoorstel dat in maart 2018 zal worden ingediend kracht bij te zetten. De petitie is gesloten. Bedankt voor jouw steun aan deze oproep. We houden jou op de hoogte van het verdere verloop van de actie.

Feiten en cijfers over genitale verminking

• Over de hele wereld lopen elk jaar 3,6 miljoen meisjes het risico om genitaal verminkt te worden. Meer dan 200 miljoen meisjes leven met de gevolgen ervan.
• De meeste slachtoffers zijn meisjes tussen 5 en 15 jaar. Maar in de helft van de landen waar de praktijk gewoon is, worden meisjes verminkt voor hun vijfde. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Nigeria, Mali en Eritrea… In Jemen wordt 85% van de besnijdenissen zelfs toegepast tijdens de eerste week na de geboorte.
• Genitale verminking komt vooral voor in 30 landen. De meeste in Afrika, en enkele in het Midden-Oosten en Azië (Indonesië).
• Meer dan de helft van de slachtoffers woont in drie landen: Indonesië (70 miljoen), Egypte (27 miljoen) en Ethiopië (24 miljoen).
• Procentueel gezien komt de praktijk immers het meeste voor in Sub-Sahara-Afrika. In een tiental landen is drie vierde van de vrouwen tussen 15 en 49 genitaal verminkt. In volgorde: Somalië, Guinee, Djibouti, Sierra Leone, Mali, Egypte, Soedan, Eritrea, Burkina Faso, Gambia.