3 jaar conflict Oekraïne: Ramp voor toekomst van kinderen

Stel je voor: je leeft elke dag in angst, ziet je wijk in puin liggen en je school is jarenlang gesloten. Dit is de harde realiteit voor miljoenen kinderen in Oekraïne. Zonder toegang tot onderwijs lopen ze risico op achterstand in hun ontwikkeling en mentale welzijn. Nu het conflict zijn vierde jaar ingaat, hebben deze kinderen onze steun harder nodig dan ooit, vooral om hun schoolopleiding voort te zetten. 

De coronapandemie en het daaropvolgende conflict maken dat kinderen in Oekraïne al bijna vijf jaar lang niet gewoon naar school kunnen. Het gevolg? Kinderen ontwikkelen vaak spraakproblemen waarvoor ze de hulp van een logopedist nodig hebben. Meerdere leerkrachten getuigen over leerlingen in klas 5-6 (10-12 jaar oud) die niet in staat zijn om te lezen of een pen vast te houden en naar behoren te schrijven.  

Obstakels houden kinderen van leren 

Sinds de escalatie van het conflict drie jaar geleden zijn meer dan drie miljoen kinderen uit hun huis verdreven. Velen van hen kunnen niet fysiek aanwezig zijn in de klas. Volgens het Oekraïense ministerie van Onderwijs en Wetenschap hebben ongeveer 4,6 miljoen kinderen in Oekraïne te maken met obstakels die het hen moeilijk maken les te volgen. Minstens 30 procent van de onderwijsfaciliteiten in het land is beschadigd, en meer dan 365 scholen zijn vernietigd. 

Ook kinderen met toegang tot online onderwijs blijven niet gespaard. Stroomonderbrekingen en beperkte internettoegang zijn technische obstakels die het extra moeilijk maken om te leren. Als gevolg wordt het steeds lastiger voor hen om hun schoolopleiding op een goede manier voort te zetten. 

Geïsoleerd, zonder stabiliteit 

“Voor Oekraïense kinderen is onderwijs een verre droom. Jaren van conflict hebben talloze leerlingen uit de klaslokalen verdreven, waardoor ze geïsoleerd zijn geraakt van hun leeftijdsgenoten. Ze moeten het ook doen zonder de stabiliteit die onderwijs traditioneel biedt”, zegt Anastasiia Parubets, bij Plan International gespecialiseerd in onderwijs in noodsituaties in Oekraïne. “Zelfs waar scholen openblijven, dwingt de constante dreiging van luchtaanvallen tot grote regelmatige onderbreking van de lessen: alleen al in Kiev kregen kinderen te maken met 1.711 uur alarm sinds het begin van de oorlog. De gevolgen zijn veel meer dan alleen academisch: kinderen missen een vitale sociale ontwikkeling, waardoor ze worstelen met de emotionele tol van de oorlog.”   

Uit onderzoek door Plan International bij duizend 15- tot 24-jarigen in Oekraïne bleek dat één een op de vijf jongeren (19,8 procent) één een tot twee jaar onderwijs heeft gemist als gevolg van de oorlog. De situatie is nog ernstiger voor kinderen in plattelandsgebieden, waar de kloof aanzienlijk groter is geworden. Uit een ander onderzoek bleek dat kinderen die in dorpen wonen gemiddeld vier tot vijf jaar achterlopen op hun leeftijdsgenoten.   

Rampzalige gevolgen voor mentale gezondheid  

De gevolgen van deze verstoring van het onderwijs voor de geestelijke gezondheid zijn net zo zorgwekkend als de impact op de schoolresultaten. Miljoenen kinderen ervaren veel trauma, angst en depressie,  concentratieproblemen en problemen met het verwerken van emoties. Deze psychologische problemen – verergerd door de constante dreiging van luchtaanvallen, het verlies van familieleden en de vernietiging van huizen – blijven vaak onopgelost vanwege de beperkte middelen en ondersteunende diensten. 

“We mogen de langetermijngevolgen van deze crisis voor het welzijn van kinderen niet onderschatten. Voor velen is de oorlog niet alleen een fysieke bedreiging, maar ook een psychologische, met blijvende gevolgen voor hun emotionele en cognitieve ontwikkeling”, zegt Sven Coppens, die voor Plan International de humanitaire hulp in Oekraïne en de buurlanden coördineert. “Verstoringen in het onderwijs betekenen niet alleen dat kinderen niet kunnen leren – ze missen ook cruciale kansen om te socialiseren, zich te uiten en het trauma dat ze doormaken te verwerken. Dit is een ramp voor zowel hun mentale gezondheid als voor hun toekomstperspectieven.”